91.      કાકા²⁷ નિમવા પાછળની મૂળ ભાવના: ઇતિહાસ કહે છે કે સૈયદ ઈમામશાહ પોતાના જીવનના અંતિમ દિવસોમાં પીરાણાની દરગાહની સેવા માટે શાણા કાકા (જે લેવા પાટીદાર હતા)ને નીમી ગયા. એમનું કામ ફક્ત ઈમામશાહની કબરની દેખરેખ રાખવાનું હતું અને હિન્દુમાંથી સતપંથી બનેલ વ્યક્તિઓને મદદ રૂપ થવું હતું [74:Page 137] [88:Page 148]. અહીં “કાકા” એ એક અરબી શબ્દ છે, જેનો અર્થ થાય “નોકર”. સૈયદો દ્વારા  દરગાહની દેખરેખ રાખવા માટે એક મુજાવર અને અનુયાયીઓ સાથે સંપર્ક રાખવા માટે જે નોકર નીમવામાં આવતા, એ “કાકા” કહેવાતા [50:Page 217, 220, 223 and 224] [156:Page 38].

91.1.        પીરાણાની કમાઈ²⁸ને સૈયદોમાં બાંટવું: પીરાણાના કેન્દ્રમાં કાકાને લાવવાનું મુખ્ય કારણ નર મોહમ્મદ શાહ²⁹ના દીકરાઓ વચ્ચે આપસમાં વેર અને ઝઘડાઓ હતું. પોતાના મરણ પછી, ઝઘડતા દીકરાઓમાં, નિષ્પક્ષ રીતે પીરાણાની કમાઈનો બટવારો થાય તે માટે, એક વ્યવસ્થાની જરૂર સમજી, નર અલીએ (મોહમ્મદ શાહનું બીજું નામ), કાકાની ભૂમિકા વધારી નાખી. પૈસા ભેગા કરવા માટે, પેટા કાકાઓમાંથી એક મુખ્ય કાકાને નીમ્યા. સંશોધનકારોના કહેવા પ્રમાણે, વાસ્તવમાં કાકાની ગાદી કાવતરાઓ, કપટ અને કાવાદાવાઓનો અખૂટ ભંડાર છે. સમય કાળે, પૈસાના જોરે, કાકાની તાકાત ધીરેધીરે વધતી ગઈ. પોતાને ધર્મ ગુરુ અને પંથના સર્વેસર્વા માનવા લાગ્યા [156:Page 38, 39, 46, 55, 57, 58] [38:Page 446] [122:Page printed as 60 (but actually 62)] [158:Page 216, 219] [74:Page 135 to 137].

91.2.        કાકાના 2 નામો, એક હિન્દુ અને એક મુસલમાન: પરંપરાગત રીતે કાકાના બે નામ હોય છે, એક હિંદુ નામ અને બીજું સતપંથી નામ, એટલે કે મુસ્લિમ નામ. દાખલા તરીકે, “નાયા” કાકાને “પીર નસીરુદ્દીન” કહેવામાં આવતા [156:Page 51]. તેવી રીતે “કરસન” કાકાને “પીર કરીમ” કહેવામાં આવતા [50:Page 217].

91.3.        પેટા કાકાની નિમણૂક: બંધારણ પ્રમાણે પીરાણાના મુખ્ય કાકાની નિમણુક પેટા કાકાઓમાંથી જ થાય છે. અને પેટા કાકાઓની નિમણુક, બંધારણની કલમ 18 પ્રમાણે, માત્ર સૈયદોના નિયંત્રણમાં છે. એટલે પેટા કાકાઓ સૈયદોની પસંદગીના હોય છે. આવા સૈયદો દ્વારા પસંદ કરેલ પેટા કાકામાંથી  મુખ્ય કાકા નીમવામાં આવે છે [142:Page 37-Clause 18]. ત્યારે સ્વાભાવિક છે કે મુખ્ય કાકા પણ સૈયદોની પસંદનાજ હોય છે. તો સમજાય છે કે આ ધર્મમાં મુસ્લિમોનો પરોક્ષ કંટ્રોલ છે, તો તેને હિન્દુ ધર્મ કેમ કહેવો? ન જ કહેવાય.

91.4.        કાકાની ધાર્મિક વિધિ સૈયદો કરે: જ્યારે ગાદીપતિ કાકાને નીમવામાં આવે છે, ત્યારે તેની ધાર્મિક વિધિ સૈયદોના હાથે કરવામાં આવે છે. એવું પીરાણાના બંધારણમાં જણાવેલ વહીવટીય સ્કીમના કલમ 6 માં જણાવેલ છે [142:Page 35-Clause 6]. અમદાવાદની સિવિલ કોર્ટ દ્વારા નક્કી કરેલ આ બંધારણ પ્રમાણે, જ્યાં સુધી સૈયદો કાકાની ધાર્મિક વિધિ ન કરે, ત્યાં સુધી એમની ગાદી પર નિમણૂક ન થઈ શકે.

92.      મુસલમાન ધર્મ હોવા છતાં કાકાનો હિન્દુ દેખાવ: ઇતિહાસકારો જણાવે છે કે એવા ઘણા દાખલાઓ મળે છે કે જ્યાં ઇસ્લામના પ્રચારકો એક બ્રાહ્મણ કે હિન્દુ પૂજારીનો વેશ અપનાવી ધીમે-ધીમે હિન્દુ ધર્મને હલકો અને ઊતરતો બતાવ્યો, જેથી કરીને લોકો મુસલમાન તરીકે પરિવર્તિત થાય. આ એક સૌમ્ય રસ્તો હતો. આના કારણે અનુયાયીઓને પોતાની હિન્દુ ઓળખ છતી કરવા પર ભાર ન આપવામાં આપ્યો. મૂર્તઝા અલી તાલીબને વિષ્ણુનો અવતાર બતાવ્યો. બ્રહ્માને મુહમ્મદ બતાવ્યા, શિવને બાબા આદમ બતાવ્યા અને હિન્દુ દેવીઓને મુસલમાન સાધ્વીઓ બતાવી [51:Page 41, 63, 64 and 73].